Сура 32: эс-СЕДЖДЕ

Адыны 15-нджи аетте кечкен келимеден алгъан бу суре Меккеде назиль олгъан. 18, 19 ве 20-нджи аетлерининъ Мединеде назиль олгъаны да ривает этильген. 30 аеттир.

Бисмиляаhирраhмаанирраhиим (Рахман ве рахим олгъан Аллаhнынъ адынен).
1 Элиф. Ляам. Миим.
2 Бу Китапнынъ, алемлернинъ Рабби тарафындан эндирильгенинде асла шубе ёкътыр.
3 «Оны Пейгъамбер озю уйдырды», демектелер, ойлеми? Ёкъ! О сенден эвель озьлерине ич бир тенбиеджи (Пейгъамбер) кельмеген бир къавмны тенбиелевинъ ичюн -догъру ёлны тапарлар дие- Раббинъден ёлланылгъан хакъ (Китап)тыр.
4 Коклерни, ерни ве буларнынъ арасындакилерни алты куньде (девирде) яраткъан, сонъ Аршкъа истива эткен Аллаhтыр. Ондан башкъа не бир дост, не де бир шефаатчынъыз бардыр. Артыкъ тюшюнип, огют алмазсынъызмы?

(«Алты кунь», «арш» ве «истива» акъкъында А'рааф суресининъ 54-нджи аетиндеки ве hууд суресининъ 7-нджи аетиндеки изаатларгъа бакъынъ).

5 Аллаh коктен ерге къадар эр ишни тертиплеп идаре этер. Сонъра (бутюн бу ишлер) сизинъ сайып кельгенлеринъизге коре, бинъ йыл туткъан бир куньде, Онынъ къатына юкселир.

(Базы тефсирджилерге коре, Аллаh къатында бир кунь инсанларнынъ сайып кельгенлеринен не къадар бир муддетке мусавий олгъаны сабит бир хусус дегиль; бунъа коре, Меааридж суресинде (70/4) бу муддетнинъ элли бинъ йыл олгъаны бильдирильген. Базы тефсирджилерге коре исе, «бинъ йыл», «элли бинъ йыл» киби ифаделер девирнинъ узунлыгъыны анълатмакъ ичюндир).

6 Иште, корюльмегенни де, корюльгенни де билиджи, мутлакъ гъалип ве мерхамет саиби Одыр.
7 О (Аллаh) ки, яраткъан эр шейни гузель япкъан ве ильк башта инсанны чамурдан яраткъан.
8 Сонъ, онынъ зурриетини, зайыф бир сувнынъ озюнден чокълаштыргъан.
9 Сонъ, оны тамамлап шекиллендирген, онъа озь рухундан уфлеген. Ве сиз ичюн къулакълар, козьлер, юреклер яраткъан. Не къадар аз шукюр этмектесинъиз!
10 «Топракъ ичинде гъайып олгъан вакътымызда, акъикъатен (о заман) биз янъыдан яратыладжакъмызмы?», дерлер. Догърусы, олар Рабблерине къавушмакъны инкяр этмектелер.
11 Де ки: Сизге векиль этильген (бу меселеде вазифедар олгъан) олюм мелеги джанынъызны аладжакъ, сонъ Раббинъизге дёндюриледжексинъиз.
12 О гунахкярларнынъ, Рабблери узурында башларыны огге эгеджеклери, «Раббимиз! Корьдик, эшиттик, шимди бизни (дюньягъа) кери ёлла да, яхшы ишлер япайыкъ, артыкъ кесен-кес оларакъ инандыкъ", дейджек заманларыны бир корьсенъ!
13 Биз истесек, эльбетте эр кеске хидаетини берир эдик. Факъат «Джеэннемни эм джинлерден, эм инсанлардан бир къысмынен толдураджам», дие менден кесен-кес сёз чыкъкъандыр.

(Аллаh Тааля инсанларны ве джинлерни джебирнен дженнетке я да джеэннемге етеклесе эди, къулнынъ урриети ве ирадесининъ, буларгъа багълы имтианынынъ манасы олмаз эди. Мукеллефлер, озь ираделеринен хидает ве дженнет, яхут далялет ве джеэннем ёлуны сечеджеклер).

14 (О куню оларгъа бойле дейджекмиз:) Бу куньге къавушмакъны унутувынъзнынъ джезасыны шимди татынъ бакъайыкъ! Догърусы, биз де сизни унуттыкъ; япкъанларынъыздан отьрю, эбедий азапны татынъ!
15 Бизим аетлеримизге анджакъ о кимселер инанырлар ки, буларнен озьлерине огют берильгенде, буюклик тасламадан, седжедеге къапанырлар ве Рабблерини хамд иле тесбих этерлер.

(Бу ает седжде аетидир. Бу мевзуда Эбу Хурейре (р.а.) ривает эткен бир хадис-и шерифнинъ манасы бойле: Инсан огълу седжде (аетини) окъуп, седжде эткен вакътында, шейтан агълаяракъ чекилир ве «Эй-вахлар олсун! Адем огълу седжде иле эмир олунды, седжде этти ве дженнетни къазанды; мен исе, седжде эмир этильгенинен тирельдим ве сонъум атеш олды», дер).

16 Къоркунен ве умютнен Рабблерине ялвармакъ узьре (ибадет эткенлери ичюн), вуджутлары тёшеклерден узакъ къалыр ве озьлерине берген рызкъымыздан Аллаh ёлунда арджларлар.
17 Япкъанларына къаршылыкъ оларакъ, олар ичюн не бахтлылыкълар сакълангъаныны ич кимсе билалмаз.

(Аллаhнынъ севгили къулларына азырлагъан дженнет ниметлерининъ дюнья ольчюлеринен тариф этилалмазлыгъы, бу аетте чокъ эсаслы бир шекильде бильдирильген. Бу ниметлерни дюнья аятынынъ ниметлери киби ифаде эткен сёзлер, эсасен бизим анълайышымызгъа хитап эте бильмек ичюндир. Бунынъ киби, Аз. Пейгъамбер (с.а.), Дженаб-ы Аллаh тарафындан, севгили къуллары ичюн ич бир козь корьмеген, ич бир къулакъ эшитмеген ве ич бир инсаннынъ акълына кельмеген ниметлер азырлангъаныны ифаде эткен).

18 Ойле я, му'мин олгъан, ёлдан чыкъкъан кимсе кибими? Булар – эльбетте бир оламазлар.
19 Иман этип де, яхшы ишлер япкъанларгъа кельгенде, олар ичюн япкъанларына къаршылыкъ оларакъ, барып къаладжакъ дженнет къонакълары бар.
20 Ёлдан чыкъкъанлар исе, оларнынъ бараджакъ ерлери атештир. О ерден эр чыкъмакъ истегенлеринде, кери къайтарылырлар ве оларгъа: Яландыр деп тургъанынъыз джеэннем азабыны татынъ! денилир.
21 Энъ буюк азаптан эвель, оларгъа мытлакъа энъ якъын азаптан таттыраджакъмыз; бельки (имангъа) дёнерлер.

(Энъ буюк азап «ахирет азабы» шеклинде, якъын азап исе, дюньядаки къытлыкъ, эсарет ве онъа бенъзеген сыкъынтылар шеклинде тефсир этильмекте).

22 Озюне Раббининъ аетлери хатырлатылгъандан сонъ, олардан юзь чевиргенден даа ким залым ола билир! Муакъкъакъ ки, биз гунахкярларгъа ляйыкъ джазаларыны берирмиз.
23 Ант олсун, биз Мусагъа Китап бердик -(«Ресулым!) Сен онъа къавушаджагъынъдан шубе этме- ве оны Исраил огъулларына хидает ребери яптыкъ).

(Бу манагъа коре, Аз. Пейгъамбернинъ Мирадж геджесинде Аз. Мусанен корюшеджегине ишарет бар. Айрыджа, «Сакъын Мусанынъ Китапкъа къавушувы, Китапны алувы акъкъында шубеге тюшме» ве «сакъын сен онъа, яни Китапкъа къавушаджагъынъдан шубеге тюшме!» маналары да берилерек; озюнден эвель, ич шубесиз Аз. Мусагъа да Китап берильгени я да Аз. Мусагъа берильгени киби, онъа да Китап бериледжегинде шубе этмемеси мевзусындан Ресулуллаhкъа хитап этильгени ёрумлангъан).

24 Сабыр эткен ве аетлеримизге кесен-кес инангъан вакъытларында, оларнынъ арасындан эмирлеримизнен догъру ёлгъа къавуштыргъан реберлер тайин эткен эдик.
25 Муакъкъакъ ки, Раббинъ ихтилаф этмекте олгъан шейлери акъкъында къыямет куню оларнынъ араларында укюм этеджек.
26 Аля юртларында кезип долашкъанлары озьлеринден эвельки нидже несиллерни эляк этювимиз оларны догъру ёлгъа етеклемедими? Буларда, эльбетте ибретлер бар. Аля къулакъ асмайлармы?
27 Къуп-къуру ерлерге сувны етиштиргенимизни, онынънен истер айванларынынъ, истер озьлерининъ ашап кельген экинлерини чыкъармакъта олгъанымызны да корьмедилерми? Аля даа коралмайджакълармы?
28 Эгер догъру сёйлей исенъиз, бу фетих (ве укюм) куню къана, не заман? дерлер.
29 Де ки: Фетих (ве укюм) кунюнде инкярджыларгъа (о куню эткен) иманлары файда бермейджек ве озьлерине мухлет де танылмайджакъ!
30 Артыкъ сен оларны быракъ ве бекле. Затен, олар да беклемектелер.

(Тефсирлерде аетте кяфирлернинъ де Аз. Пейгъамбернинъ олювини я да ольдюрилювини беклегенлерине ишарет этильгени бильдирильмекте).