Сура 35: ФААТЫР

Меккеде назиль олгъан. 45 аеттир.

Бисмиляаhирраhмаанирраhиим (Рахман ве рахим олгъан Аллаhнынъ адынен).
1 Коклерни ве ерни яраткъан, мелеклерни экишер, учер, дёртер къанатлы эльчилер япкъан Аллаhкъа хамд олсун. О, яратувда истеген арттырманы япар. Шубесиз, Аллаh эр шейге кучю етиджидир.

(Мелеклер – пейгъамберлерге ве салих къулларына вахий, ильхам ве керчек тюш ёлунен, иляхий эмирлерини бильдирген эльчилердир).

2 Аллаhнынъ инсанларгъа ачаджакъ эр анги бир рахметини тутып, апс этиджи олалмаз. Онынъ туткъаныны Ондан сонъра быракъаджакъ да ёкътыр. О, усьтюндир, икмет саибидир.

(Аллаhнынъ ачаджакъ рахмети: нимет, ишанч, сагълыкъ, илим, пейгъамберлик, рызыкъ, ягъмур ве буларгъа бенъзеген лютфлердир).

3 Эй, инсанлар! Аллаhнынъ сизге олгъан ниметини хатырланъ; Аллаhтан башкъа сизге коктен ве ерден рызыкъ береджек бир яратыджы бармы? Ондан башкъа танъры ёкътыр. Насыл ола да (тевхидден куфюрге) чевирильмектесинъиз!
4 Эгер сени яланлай иселер, (кедерленме); сенден эвельки пейгъамберлер де яланлангъанлар. Бутюн ишлер ялынъыз Аллаhкъа дёндюриледжек.
5 Эй, инсанлар! Аллаhнынъ вадеси керчектир, сакъын дюнья аяты сизни алдатмасын ве алдатыджы (шейтан) да, Аллаh акъкъында сизни къандырмасын!
6 Чюнки, шейтан сизинъ душманынъыздыр, сиз де оны душман сайынъ. О, озь тарафдарларыны, анджакъ атеш эхлинден олмагъа чагъырыр.
7 Инкяр эткенлер ичюн, шубесиз четин бир азап бар, иман этип, яхшы ишлер япкъанларгъа да магъфирет ве буюк бир мукяфат бар.
8 Фена иши озюне гузель косьтерилип де, оны яхшы корьген кимсе (яманлыкъны ич истемеген кимсеге бенъзер)ми? Аллаh истегенини сапыкълыкъкъа ёнельтир, истегенини догъру ёлгъа къавуштырыр. О алда, олар ичюн кедерленерек, озюнъни эляк этме. Аллаh оларнынъ не япкъанларыны биле.
9 Рузгярларны ёллап да, булутны арекетке кечирген Аллаhтыр. Биз оны олю бир больгеге ёллармыз да, олюминден сонъ, топракъкъа онынънен аят берирмиз. Олюлернинъ янъыдан тирилюви де бойле оладжакъ.
10 Ким иззет ве шереф истей эди исе, бильсин ки, иззет ве шерефнинъ эписи Аллаhнынъдыр. Онъа анджакъ гузель сёзлер юкселир (къавушыр). Оларны да Аллаhкъа амел-и салих къавуштырыр. Яманлыкъларнен тузакъ къургъанларгъа кельгенде, олар ичюн четин бир азап бардыр ве оларнынъ тузагъы бозулыр.
11 Аллаh сизни (эвеля) топракътан, сонъра нутфеден яратты. Сонъ сизни чифтлер (эркек-къадын) этти. Онынъ бильгиси олмадан, ич бир къадын не юкке къалыр, не де догъурыр. Бир джанлыгъа омюр берилюви де, онынъ омюринден азалтылувы да, мытлакъа бир китаптадыр. Шубесиз, булар Аллаhкъа къолайдыр.

(Башта топракътан яратылгъан инсанлыкънынъ атасы Аз. Адем, сонъ нутфеден яратылгъан да, дигер иснанлардыр. Эр шей язылы олгъан китап исе, Аллаhнынъ бильгиси ве япаджакъ ишлери бельгиленген левх-и махфуздыр).

12 Эки денъиз бир-бирине мусавий олмаз. Бу татлыдыр, сувсызлыкъны къандырыр, ичилюви къолайдыр. Шу да тузлыдыр, аджджыдыр (богъазны якъар). Эписинден де тазе эт (балыкъ) ашарсынъыз ве киеджек сюс эшьянъызны чыкъарырсынъыз. Аллаhнынъ люфтинден (насибинъизни) арап да, шукюр этювинъиз ичюн, гемилернинъ денъизни ярып кеткенини корерсинъ.

(Сувы татлы ве аджджы эки денъиз бир-бирине насыл мусавий дегиль исе, инангъаннен инанмагъан да, бир дегиль).

13 Аллаh геджени куньдюзнинъ ичине сокъар, куньдюзни де гедженинъ ичине сокъар. Кунеш ве айны эмри алтына алгъандыр. Эр бири белли бир муддетке къадар акъып кетер. Иште, (бутюн буларны япкъан) Раббинъиз Аллаhтыр. Мульк Онынъдыр. Оны быракъып да, кендилерине табынгъанларынъыз исе, бир чегирдек къабугъына биле саип дегиллер.

(Гедженинъ куньдюзге, куньдюзнинъ геджеге сокъулувы, гедженинъ куньдюзнинъ ерини, куньдюзнинъ де гедженинъ ерини алувыдыр. Башкъа бир табир иле, бирининъ къыскъаргъанынен дигерининъ узаювыдыр. Кунеш ве айнынъ белли бир муддетке къадар акъып кетюви, озь орбиталары этрафында дёнюшлерини къыяметке къадар сюрдирювлери я да кунешнинъ бир йылда, айнынъ да бир айда дёнюшини тамамлавудыр).

14 Эгер оларны (путларны) чагъырсанъыз, сизинъ чагъырувынъызны эшитмезлер. Фараз этейик, эшитселер биле, сизге джевап бералмазлар. Къыямет куню де, сизинъ ортакъ къошкъанынъызны ред этерлер. (Бу акъикъатны) санъа, эр шейден хабери олгъан (Аллаh) киби ич кимсе хабер бералмаз.
15 Эй, инсанлар! Аллаhкъа мухтадж олгъан сизсинъиз. Зенгин ве маткъавгъа ляйыкъ олгъан анджакъ Одыр.
16 Аллаh тилесе, сизни ёкъ этер ве еринъизге янъы бир халкъ кетирир.
17 Бу да Аллаhкъа кучь бир шей дегиль.
18 Ич бир гунахкяр башкъасынынъ гунахыны аркъаламаз. Юкю (гунахы) агъыр кельген кимсе оны ташымакъ ичюн (башкъасыны) чагъырса, бу чагъыргъаны, акърабасы да олса, онынъ юкюнден бир шей аркъаламаз. Сен анджакъ корьмеден, Рабблеринден къоркъкъанларны ве намазны къылгъанларны тенбиелей билесинъ. Ким темизленсе, о озь менфаатына темизленген олур. Дёнюш Аллаhкъадыр.

(Бу ает-и керимеде эр кеснинъ озь гунахындан месулиетли оладжагъы, ич кимсенинъ бир башкъасынынъ гунахындан месулиет чекмейджеги ифаде этильмекте. Анджакъ, яманлыкъта ёл ачкъанлар эм озь гунахларындан месулиетли, эм де о гунахны ишлегенлернинъ яманлыгъындан месулиетли олур. Пейгъамберимиз де: «Ким бир яман адет чыкъарса, онъа эм онынъ гунахы, эм де оны ишелегенлернинъ гунахы бардыр», буюргъан).

19-21 Корьнен корьген, къаранлыкънен айдынлыкъ, кольгенен сыджакъ бир олмаз.
22 Тирилернен олюлер де бир олмаз. Шубесиз, Аллаh истегенине эшиттирир. Сен къабирдекилерге эшиттиралмазсынъ!

(Иман, бильги, икмет ве акъыл саиби, ахлякълы, фазилетли кимселернен буларнынъ такъип эткен хакъ ёлу ве наиль оладжакъ ухревий ниметлеринен имансыз, бильгисиз, акъыл ве басирет, ахлякъ ве фазилеттен эксик кимселер ве буларнынъ такъип эткен батыл ёллары ве огърайджакъ ухревий азаплары кесен-кес бир корюльмез).

23 Сен садедже бир тенбиеджисинъ.
24 Биз сени мужделейиджи ве тенбиеджи оларакъ хакъ иле ёлладыкъ. Эр миллет ичюн мытлакъа бир тенбиеджи (пейгъамбер) олгъандыр.

(Бу ает ве бунъа бенъзеген базы аетлерде эр миллетке бир пейгъамбер ёлланылгъаны ифаде этильмекте).

25 Эгер сени яланлай иселер (кедерленме), олардан эвелькилер де яланлангъан эдилер. (Албуки) пейгъамберлери оларгъа ачыкъ аетлер (муджизелер), саифелер ве айдынлатыджы китап кетирген эдилер.

(Саифелер манасындаки «зубур"нен Аз. Адем, Идрис, Шиит ве Ибрахимге эндирильген сухуф; китапнен де Теврат, Инджиль ве Зебур козьде тутулмакъта).

26 Сонъра мен о инкяр этиджилерни якъаладым. (Бакъ ки) джезам насыл олды!
27 Корьмединъми, Аллаh коктен сув эндирди. Онынънен ренклери чешит-чешит мейвалар чыкъардыкъ. Дагълардан (кечкен) беяз, къырмызы, чешит ренклерде ве сим-сия ёллар (яптыкъ).
28 Инсанлардан, айванлардан ве маллардан да, кене бойле тюрлю ренкте олгъанлары бар. Къуллар ичинде анджакъ алимлер Аллаhтан (кереги къадар) къоркъар. Шубесиз, Аллаh даима усьтюндир, чокъ багъышлайыджыдыр.

(Алимлер – Аллаhны бильген ве Онъа теменнада булунаракъ, сайгъы беслегенлердир. Бир хадисте: «Рутбелернинъ энъ юксеги илим рутбесидир», дениле. Аетте баас этильген илим иманнен бирлешкен илимдир, чюнки, иман ахирет аятыны да гарантия алтына алыр; имансыз илим исе, инсанларгъа олгъаны кечиджи дюнья файдаларыны теминлер).

29 Аллаhнынъ китабыны окъугъанлар, намазны къылгъанлар ве озьлерине берген рызкъымыздан (Аллаh ичюн) гизли ве ашкяр сарф эткенлер, асла зараргъа огърамайджакъ бир къазанч умют эте билирлер.
30 Чюнки, Аллаh оларнынъ мукяфатларыны тамамынен одер ве лютфинден оларгъа зиядесини де берир. Шубесиз, О, чокъ багъышлыйыджы, шукюр къаршылыгъыны бол-бол бериджидир.
31 Санъа вахий эткен китабымыз, озюнден эвельки (семавий китапларны) догърулайыджы оларакъ кельген акъикъаттыр. Аллаh, къулларынынъ (эр алындан) хабердардыр, корюджидир.
32 Сонъра Китапны, къулларымыз арасындан сечкенлеримизге бердик. Олардан (инсанлардан) кими озюне зулум этер, кими ортададыр, кими де Аллаhнынъ изнинен хайырларда огге кечмек ичюн ярышыр. Иште, буюк фазилет будыр.

(Озюне зулум этмек – Къур'ангъа коре амель этюв джеэтинден къусур япмакъ; ортада олмакъ, гунахы савабына мусавий олмакъ; хайырда огге кечмек, Китапкъа уйгъун олгъан давранышкъа башкъаларыны да ёнельтмек шеклинде тефсир этильген.
Аетте кечкен "залым" ве "мюктесид" келимелери чешит маналарда ёрумлангъан олмакънен, умумий фикрге коре, эр экиси де, му'минлерде олгъан сыфатлардыр. Кяфирлернинъ сыфатлары сонъки аетлерде белли оладжакъ).

33 (Оларнынъ мукяфаты), ичине киреджеклери Адн дженнетлеридир. О ерде алтын билезликлер ве инджилернен сюсленирлер. О ерде киеджек урбалары да ипектир.
34 (Дженнетте бойле) дерлер: Бизден къасеветни кеткизген Аллаhкъа хамд олсун. Догърусы, Раббимиз чокъ багъышлайыджы, чокъ нимет бериджидир.

(Къасеветнинъ кеткизилюви – джеэннем, олюм къоркъусынынъ ве дюнья къасеветининъ ортадан къалдырылувыдыр).

35 О (Рабб) ки, лютфинен бизни асыл отурыладжакъ юрткъа (дженнетке) ерлештирди. Артыкъ о ерде бизге не бир ёргъунлыкъ токъунаджакъ, не де о ерде бизге бир усанмакъ келеджек.
36 Инкяр эткенлерге де джеэннем атеши бар. Ольдюрильмезлер ки, ольсинлер, джеэннем азабы да, оларгъа бираз олса биле, енгиллештирильмез. Иште, биз, куфюрде илери кеткен эр нанкорьни бойле джезаландырырмыз.
37 Олар о ерде: Раббимиз! Бизни чыкъар, (эвельде) япкъанымызнынъ ерине яхшы ишлер япайыкъ! дие ферьяд этерлер. Сизге тюшюнеджек кимсенинъ тюшюне биледжеги къадар бир омюр бермедикми? Сизге тенбиеджи де кельмедими? (Ничюн инанмадынъыз?) Шимди татынъыз (азапны)! залымларнынъ ярдымджысы ёкътыр.

(«Кельген тенбиеджи» – пейгъамберлер ве китаплардыр. Базылар бу тенбиеджини акъыл, къартлыкъ ве якъынларынынъ олюми дие изаатлагъанлар).

38 Аллаh коклернинъ ве ернинъ гъайбыны билир. О къальплернинъ ичинде не бар исе, оны да хакъкъы иле билиджидир.

(«Коклернинъ ве ернинъ гъайбы» – о ерде джерьян эткен ве корюнмеген къанунлар, низамлар ве системелардыр).

39 Сизни ер юзюнде халифелер япкъан Одыр. Шунынъ ичюн, ким инкяр этсе, инкяры озь зарарынадыр. Кяфирлернинъ куфюри Рабблери къатында олар ичюн анджакъ гъадапны арттырыр. Кяфирлернинъ куфюри кендилерине зияндан башкъа бир шей кетирмез.
40 Де ки: Аллаhны быракъып да, табынгъан ортакъларынъызны корьдинъизми? Косьтеринъ манъа? Олар ердеки анги шейни яраттылар! Ёкъса, оларнынъ коклерде бир ортакълары бармы! Яхут биз оларгъа, (бу хусуста) бир китап бердик де, олар о китаптаки бир делильге эсасланмакъталармы? Ёкъ! О залымлар бир-бирлерине алдатувдан башкъа бир шей ваде этмейлер.
41 Шубесиз, Аллаh коклерни ве ерни низамлары бозулмасын, дие тутмакъта. Ант олсун ки, оларнынъ низамы эгер бир бозулса, Озюнден башкъа ич кимсе оларны туталмаз. Шубесиз, О, халимдир, чокъ багъышлайыджыдыр.
42 Озьлерине бир тенбиеджи (пейгъамбер) келир исе, эр анги бир миллеттен даа чокъ догъру ёлда оладжакъларына даир, бутюн кучьлеринен Аллаhкъа емин эткен эдилер. Факъат оларгъа тенбиеджи (Муhаммед) кельгенинен, бу, оларнынъ хакътан узакълашувларындан башкъа бир шейни арттырмады.
43 Чюнки, олар ер юзюнде буюклик тасламакъта ве яман тузакълар къурмакъта эдилер. Албуки, инсан къазгъан чукъурына озю тюшер. Олар эвелькилернинъ къанунындан (оларгъа тедбикъ этильгенинден) башкъасыны беклемектелерми? Аллаhнынъ къанунында асла бир денъишме тапалмазсынъ, Аллаhнынъ къанунында кесен-кес бир сапыкълыкъ да тапалмазсынъ.
44 Булар ер юзюнде кезип де, озьлеринден эвелькилернинъ сонъу насыл олгъаныны корьмедилерми? Албуки, олар, булардан даа кучьлю эдилер. Не коклерде, не де ерде Аллаhны аджиз быракъаджакъ бир кучь бар. О, билиджидир, кучьлюдир.
45 Эгер Аллаh, япкъанлары себебинден, инсанларны (аман) джезаландырса эди, ер юзюнде ич бир джанлы яратылгъан къалдырмаз эди. Факъат Аллаh оларны белли бир муддетке къадар кечиктирмекте. Вакъытлары кельгенинен (керегини япар). Шубесиз, Аллаh къулларыны корьмектедир.