Сура 46: эл-АhКЪАФ

Аад къавмы яшагъан больгеде рузгярлар, «аhкъаф» деген къум обаларыны мейдангъа кетирген эди. Ичинде бу къавм яшагъан больге ве къум йыгъынларындан сёз этильгени ичюн, суре Аhкъаф адыны алгъан; Меккеде энген; 35 аеттир.

Бисмиляаhирраhмаанирраhиим (Рахман ве рахим олгъан Аллаhнынъ адынен).
1 Хаа. Миим.
2 Бу Китап азиз ве хаким олгъан Аллаh тарафындан эндирильгендир.
3 Коклерни, ерни ве экиси арасында олгъанларны биз, шубесиз ерли-ериндже ве белли бир муддетке яраттыкъ. Инкяр эткенлер, тенбиеленген шейлеринден юзь чевирмектедирлер.

(Ает яратылгъанларнынъ, Аллаhнынъ къудрети ве бирлигине делялет эткенлерини, буларнынъ къыяметке къадар барлыкъларыны девам эттиреджеклерини, амма инкярджыларнынъ къыяметни ве дешетини къабул этмегенлерини хабер бермекте).

4 Де ки: Сёйленъ я! Аллаhны быракъып, табынгъан шейлеринъиз ер юзюнде не яраткъанлар; косьтерсенъиз я манъа! Ёкъса, оларнынъ коклерге ортакълыкълары бармы? Эгер догъру сёйлегенлерден исенъиз, бундан эвель (сизге эндирильген) бир китап яхут бир бильги къалымтысы бар исе, оны манъа кетиринъ.
5 Аллаhны быракъып да, къыямет кунюне къадар озюне савап бералмаз шейлерге табынгъандан даа сапыкъ ким ола билир? (Албуки) олар, буларнынъ табынувларындан хаберсиздирлер.
6 Инсанлар бир ерге топлангъан вакъытта, (мушриклер) оларгъа (табынгъанларына) душман кесилирлер ве оларгъа къуллыкъ эткенлерини инкяр этерлер.

(Изаатта эсаскъа алынгъан ёрумнен бирликте, аетте озьлерине табынылгъан барлыкъларнынъ мушриклер алейхине шаатлыкъ япаджакълары акъкъында манасы да берильген).

7 Аетлеримиз оларгъа ачыкъча окъулгъан вакъытта, акъикъат озьлерине кельгенде, оны инкяр эткенлер: «Бу, ап-ачыкъ бир тылсымдыр», дедилер.
8 Ёкъса, «Оны уйдурды»мы демектелер. Де ки: Эгер мен оны уйдургъан исем, Аллаh тарафындан манъа келеджек шейни узакълаштырмагъа кучюнъиз етмез. О, сизинъ Къур'ан акъкъында япкъан адден ашувларынъызны даа яхшы билир. Меннен сизинъ аранъызда шаат оларакъ О етер. О, багъышлайыджы, мерхаметлидир.
9 Де ки: Мен пейгъамберлернинъ ильки дегилим. Манъа ве сизге не япыладжагъыны да бильмем. Мен, садедже манъа вахий этильген уярым. Мен, садедже ап-ачыкъ бир тенбиеджийим.

(Аеттен анълашылгъанына коре, Аз. Пейгъамбер, озюнден эвель бир чокъ пейгъамбер келип-кечкенини хатырлаткъан, озюнинъ ве къавмынынъ дюньядаки вазиети не оладжагъыны бильмегенини беян эткен, дикъкъатларыны эски пейгъамберлер ве умметлерге чекерек, оларны тенбиелеген).

10 Де ки: Ич тюшюндинъизми; эгер бу, Аллаh къатындан исе ве сиз оны инкяр эткен исенъиз, Исраил огъулларындан бир шаат да бунъа бенъзегенни корюп, инангъаны алда, сиз кене де буюклик таслагъан исенъиз, (акъсызлыкъ эткен олмазсынъызмы)? Шубесиз, Аллаh залымлар топлулыгъыны догъру ёлгъа къавуштырмаз.

(Аетте дикъкъат чеккен хусус, Къур'ан Аллаh тарафындан ёлланылгъанынынъ тасдикъыдыр. Бунынъ Исраил огъулларындан олгъан, шааты да бир риваетке коре, Аз. Мусадыр, дигер бир риваетке коре исе, Абдуллах б. Селямдыр. Тефсирлерде суренинъ Меккий сайылувы алында, еудий экен, Мединеде мусульманлыкъны къабул эткен бу заткъа ишаретнинъ гъайб хабери оларакъ къабул этиледжеги бильдириле. Дигер тарафтан, суренинъ садедже бу аети Мединеде энгени акъкъында да фикир бар).

11 Инкяр эткенлер, иман эткенлер акъкъында дедилер ки: «Бу иш бир хайыр олса эди, олар бизни кечалмаз эдилер». Факъат олар бунынънен догъру ёлгъа кирмек арзусында олмагъанлары ичюн: «Бу эски бир яландыр», дейджеклер.

(Ильк эвеля хызметкярлар ве факъырлар мусульман олгъанынен, Къурейшнинъ илери кельгенлери, иман ве Ислямнынъ хайыр кетирмегенини, бунынъ, бу динге биринджи киргенлернинъ севиелеринден белли олгъаныны сёйлеген, Китапкъа да тиль узаткъан эдилер. Ает инкярджыларнынъ бу арекетлерини ортагъа чыкъарып, тенкъит этмекте).

12 Ондан эвель де, бир рахмет ве ребер оларакъ Мусанынъ китабы бардыр. Бу (Къур'ан) да, зулум эткенлерни тенбиелемек ве эйилик япкъанларгъа мужде олмакъ узьре, арап тилинде эндирильген, догърулайыджы бир китаптыр.

(Ает, Къур'андан эвель Тевратнынъ бар олгъаныны, Къур'аннынъ озюнден эвельки китапларны ве Тевратны догърулап, тасдикълагъаныны ифаде эте).

13 «Рабимиз Аллаhтыр», деп, сонъунда да дос-догъру яшагъанларгъа къоркъу ёкътыр ве олар кедерленмейджеклер.
14 Олар дженнет эхлидирлер. Япаяткъанларына къаршылыкъ о ерде эбедий къаладжакълар.
15 Биз инсангъа ана-бабасына яхшылыкъ япувыны тевсие эттик. Анасы оны захметнен ташыды ве захметнен догъурды. Ташынувы иле сюттен кесилюви, отуз ай сюрер. Ниает, инсан, кучьлю чагъына иришип, къыркъ яшына баргъанынен, дер ки: Раббим! Манъа ве ана-бабама берген ниметлеринъе шукюр этювимни ве сен разы оладжакъ файдалы иш япувымны темин эт. Мен ичюн де, зурриетим ичюн де, эйиликни девам эттир. Мен санъа дёндим. Ве, эльбете ки, мен мусульманларданым.

(Тевхидке ёнельмек ве Ислямгъа кирмек энъ буюк ниметтир. Аллаh хошнут оладжакъ давранышларны япмагъа арекет этмек, меселя, Аз. Эбу Бекир япкъаны киби, кяфирлернинъ эскенджеси алтында къыйналгъан му'минлернинъ къуртулувыны теминлемек, япылувы керек олгъан файдалы ишлердендир. Айрыджа, бутюн неслининъ салих мусульманлардан олувыны истемек де, исаннынъ япаджакъ дуалары сырасында олмалыдыр).

16 Иште, япкъанларынынъ эйисини къабул этеджегимиз ве гунахларыны багъышлайджагъымыз бу кимселер – дженнетлилер арасындадырлар. Бу, оларгъа берильген догъру бир сёздир.

(Бу ает, юкъарыдаки дуаны япкъан Аз. Эбу Бекир ве дигер му'минлернинъ итаатлары къаршылыгъыны, савап ве мукяфатнен кореджеклерине ишарет этмекте).

17 Ана ве бабасына: Уф сизге! Менден эвель нидже несиллер келип-кечкен экен, мени текрар тирильтювнен техдит этмектесинъизми? деген кимсеге, ана ве бабасы Аллаhнынъ ярдымына сыгъынаракъ: Языкълар олсун санъа! Иман эт. Аллаhнынъ вадеси керчектир, дегенлери алда, о: Бу, эскилернинъ масалларындан башкъа бир шей дегиль, дер.
18 Иште, олар озьлеринден эвель джинлерден ве инсанлардан келип-кечкен топлулыкълар арасында, акъларында азап керчеклешкен кимселердир. Акъикъатен, олар зиянгъа огърагъанлардыр.
19 Эр кеснинъ япкъанларына коре, дереджелери бардыр. Аллаh оларгъа япкъанларынынъ къаршылыгъыны берир. Асла оларгъа акъсызлыкъ этильмез.

(Ает, му'минлернинъ ве кяфирлернинъ япкъанлары къаршылыгъына коре, дередже алгъанларыны бильдирмекте; иман эткенлернинъ дженнетте, инкяр эткенлернинъ де, ашшаларнынъ ашшагъысы олгъан джеэеннемде оладжакъларына ишарет этмекте).

20 Инкяр эткенлер атешке къоюладжакъ куньлери (оларгъа бойле денилир): Дюньядаки аятынъызда бутюн гузель шейлеринъизни арджладынъыз, оларнынъ зевкъыны сюрдинъиз. Бугунь исе, ер юзюнде акъсыз ерде буюклик таславунъыздан ве ёлдан чыкъувынъыздан толайы, алчалтыджы бир азап кореджексинъиз.
21 Аад къавмынынъ къардашыны (hуудны) анъ. Зира, о озюнден эвель ве сонъ тенбиеджилернинъ де келип-кечкен Аhкъаф больгесиндеки къавмына: Аллаhтан башкъасына къуллыкъ этменъ. Мен сизинъ буюк бир куннинъ азабына огъравунъыздан къоркъам, деген эди.

(Аетте кечкен «аhкъаф» узун ве юксек къум йыгъыны манасындаки «hыкъфнынъ» сёзюнинъ чокълугъыдыр. hууднынъ къавмы олгъан Аад, Йеменде денъиз четиндеки къум обалары арасында отургъанындан, бу больгеге «Аhкъаф» денильген).

22 «Сен бизни танърыларымыздан чевирмек ичюн бизге кельдинъми? Айды, догъру сёйлегенлерден исенъ, бизни техдит эткен шейинъни башымызгъа кетир», дедилер.
23 hууд да: Бильги анджакъ Аллаhнынъ къатындадыр. Мен сизге, манъа ёлланылгъан шейни теблигъ этем. Факъат сизинъ джаиль бир къавм олгъанынъызны кормектем, деди.

(hууд (а.с.), бу сёзюнен, башларына келеджек азапнынъ вакътыны Аллаh бильгенини анълаткъан).

24 Ниает, оны вадилерине догъру яйылгъан бир булут шеклинде корьгенинен: Бу бизге ягъмур ягъдыраджакъ яйылгъан бир булуттыр, дедилер. Ёкъ! О, сизинъ аджеле келювини истеген шейинъиздир. Ичинде аджджы азап булунгъан бир рузгярдыр!
25 О (рузгяр), Раббинънинъ эмринен, эр шейни йыкъар, махв этер. Бунынъ киби (о къасыргъа кельгенинен) оларнынъ эвлеринден бешкъа бир шей корюльмез олды. Иште, биз къабаат ишлеген топлумны бойле джезаландырырмыз.

(Ривает этильгенине коре, бу мудхиш къасыргъа эркеклерини, къадынларыны, балаларыны ве малларыны ернен кок арасында савураракъ, парчалагъан ве эляк эткен. Садедже Аз. hууд ве онъа иман эткенлер къуртулгъанлар).

26 Ант олсун ки, оларгъа да сизге бермеген къудретимиз ве серветимизни берген эдик. Оларгъа къулакълар, козьлер ве юреклер берген эдик. Факъат къулакъалары, козьлери ве юреклери оларгъа бир файда бермеди. Зира, биле-биле Аллаhнынъ аетлерини инкяр эте эдилер. Алай этип тургъан шейлери оларны сара къойды.

(Аетнинъ бильдиргенине коре, hууд къавмы Мекке кяфирлеринден даа буюк къудрет ве имкянларгъа саип олгъан. Бунынъ усьтюне, оларгъа берильген козь, къулакъ ве юрекнен иляхий ниметнинъ къадрини биледжек ве Аллаhкъа инанаджакъ эдилер. Факъат буларгъа рагъмен, инкярджылыкъта тирельгенлеринен, азап оларны эляк этти).

27 Ант олсун, биз этрафынъыздаки мемлекетлерни де ёкъ эттик. Бельки, догъру ёлга дёнерлер дие, аетлерни текрар-текрар изаатладыкъ.

(Этрафтаки эляк этильген мемлекетлер Семууд, Аад ве оларгъа бенъзеген къавмларнынъ улькелери олгъаны беян этильген).

28 Аллаhтан башкъа оларгъа якъынлыкъ теминлемек ичюн танъры эткен шейлери, озьлерине ярдым этселер эди я! Ёкъ, оларны ташлап кеттилер. Бу оларнынъ яланы ве уйдурып тургъан шейлеридир.

(Ает, hууд къавмынынъ Аллаhкъа якълаштырыджы шейлер оларакъ инангъан уйдурма танърыларнынъ ич бири азапны узакълаштырувда тесирли олалмагъанларыны хабер берир экен, айрыджа путларны Аллаhкъа якъынлыкъкъа весиле саювнынъ да, бош ве манасыз бир къурунты олгъанына дикъкъат чекмекте).

29 Хатыранъдамы, джинлерден бир топуны, Къур'анны динълевлери ичюн, санъа ёнельткен эдик. Къур'анны динълемеге азыр олгъанынен, (бир-бирлерине) «Сусынъ» дегенлер. Къур'аннынъ окъулувы биткенинен, тенбиеджилер оларакъ, къавмларына дёнген эдилер.

(Риваетлерге коре, Аз. Пейгъамбер Тааиф сеферинде Нахль вадисинде саба намазы къылдыргъанда, еди яхут докъуз кишиден ибарет джинлер топу, Пейгъамберимиз окъугъан Къур'анны динълемеге кельген эдилер. Къур'анны динълеп, къавмларына баргъанда:)

30 Эй, къавмымыз! дедилер, догърусы, биз Мусадан сонъ эндирильген, озюнден эвелькисини догърулагъан, хакъкъа ве догъру ёлгъа къавуштырыджы бир китап динъледик.
31 Эй, къавмымыз! Аллаhнынъ даветчисине уйынъ. Онъа иман этинъ ки, Аллаh да сизинъ гунахларынъызны къысмен багъышласын ве сизни аджджы бир азаптан къорчаласын.

(Аетнинъ бильдиргение коре, джинлер, Аллаh ёлунынъ даветчиси Аз. Муhаммедге къавмларынынъ уювларыны истеркен, Аллаh, гунахларынынъ бир къысмыны багъышлайджагъыны беян эткенлер. Чюнки, къул хакъкъы иле багълы гунахлар акъ саибининъ ризасы олмагъандже багъышланмаз).

32 Аллаhнынъ даветчисине уймагъан кимсе ер юзюнде Аллаhны аджиз быракъаджакъ дегильдир. Озю ичюн Аллаhтан башкъа достлар да булунмаз. Иште, олар, ап-ачыкъ бир сапыкълыкъ ичиндедирлер.
33 Коклерни ве ерни яраткъан, буларны яратмакънен ёрулмагъан Аллаhнынъ олюлерни тирильтмеге де кучю етеджегини тюшюнмезлерми? Эбет, О, эр шейге къадирдир.
34 Инкяр эткенлерге, атешке атыладжакъ куньлери: Насыл, бу акъикъат дегиль экенми? денильгенде: Эбет, Раббимизге ант олсун ки, акъикъат экен, дерлер. Аллаh: Ойле исе, инкяр этювинъизден толайы, азапны татынъыз! дер.
35 О алда (Ресулым), пейгъамберлерден азим саиби олгъанларнынъ сабыр эткени киби, сен де сабыр эт. Олар акъкъында аджеле этме, олар ваде этильген азапларны корьген куньлери, санки дюньяда садедже куньдюзнинъ бир сааты къадар къалгъанларыны зан этерлер. Бу, бир теблигъдир. Ёлдан чыкъкъан топлулыкълардан башкъасы эляк этилирми ич!

(Аетте кечкен «улу'ль-азм» (азим саиби пейгъамберлер) Аз. Нуh, Ибрахим, Муса, Иса ве Муhаммед (а.с.)дыр. (Бакъ. Аhзааб, 33/7). Акъикъатен, азим саиби пейгъамберлер шериатларынынъ теблигъ ве тевсисинде буюк гъайрет сарф эткен, ортагъа чыкъкъан агъырлыкъларгъа ве душмалыкъларгъа кокюс кергенлер. Аетте, Аз. Пейгъамберге бу буюк пейгъамберлернинъ васыфлары хатырлатылыр экен, сабырлы олувы истенильген, инкярджыларнынъ азап къаршысында вазиетлери ве арекетлери де тасвир этильген).