Сура 49: эль-hУДЖУРААТ

Бу суреде му'минлерге базы эдеп ве тербие къанун-къаиделерини, Пейгъамберге ве бир-бирилерине нисбетен насыл давранаджакълары огретильмекте. Мединеде энген, 18 аеттир. Адыны 4-нджи аеттеки «одалар» манасына кельген «худжураат» келимесинден алгъан.

Бисмиляаhирраhмаанирраhиим (Рахман ве рахим олгъан Аллаhнынъ адынен).
1 Эй, иман эткенлер! Аллаhнынъ ве Ресулынынъ огюне кечменъ. Аллаhтан къоркъунъ. Шубесиз, Аллаh эшитиджидир, билиджидир.

(Аетте бильдирильген, огюне кечмемек хусусы, сёйлеген сёз, япылгъан иш ве чыкъарылгъан укюмлерде, Аз. Пейгъамберге терс арекет этмемек, эдебини къорчаламакъ ве онъа уймакъ шеклинде ёрумалангъан).

2 Эй, иман эткенлер! Сеслеринъизни Пейгъамбернинъ сесинден юксельтменъ. Бир-биринъизге багыргъанынъыз киби, Пейгъамберге юксек сеснен багъырманъ. Ёкъса, сиз фаркъына бармадан, амеллеринъиз бошуна кете берир.

(Ресуллахнынъ узурында юксек сеснен лаф этмек ясакълангъан. Бундан макъсат – Аз. Пейгъамбернинъ узурында мунасебетсиз багъырып-чагъырмакънынъ ве сесни юксельтмекнинъ огюни алмакътыр. Сахабеден Саабит б. Къайснынъ вазиети аетнинъ манасына ачыкълыкъ бермекте. Бойле ки: Бу зат, ает энгенинен, юксек сесли олгъанындан, Аз. Пейгъамбернинъ узурында къонушса, амелининъ бошуна кетеджеги къоркъусынен, хузур-ы рисалетке кетмемеге башлагъан. Аз. Пейгъамбер оны чагъыртып, теселли берген, онъа хайыр хабери ве дженнет мужделеген).

3 Аллаh эльчисининъ узурында сеслерини къыскъанлар, шубесиз Аллаh къальплерини такъва иле имтиан эткен кимселердир. Оларгъа магъфирет ве буюк бир мукяфат бар.
4 (Ресулым!) Санъа одаларнынъ арт тарафындан багъыргъанларнынъ чокъу акъылы етмеген кимселердендир.

(Риваетке коре, Уйейне б. Хысм иле Акъра' б. Хабис, Темим огъулларындан етмиш адамлыкъ бир эйэтнен, уйле вакъты Аллаhнынъ эльчисине кельгенлер. Ресулуллаh одасында юкълай экен. «Я Муhаммед! Тышкъа чыкъ, янымызгъа кель!», дие багъыргъанлар. Ает бу тюрлю арекетнинъ уйгъунсызлыгъына дикъкъат чекмете).

5 Эгер олар, сен янларына чыкъкъангъа къадар сабыр этселер эди, эльбетте озьлери ичюн даа яхшы олур эди. Аллаh чокъ багъышлайыджы, чокъ мерхаметлидир.
6 Эй, иман эткенлер! Эгер фасыкъ сизге бир хабер кетирсе, онынъ догърулыгыны араштырынъ. Ёкъса, бильмеден, бир топлулыкъкъа яманлыкъ этерсиниз де, сонъунда япкъанынъызгъа пешман олурсынъыз.

(Риваетке коре, Аз. Пейгъамбер, Велид б. Укъбени Бени Мусталикъ къабилесине зекят мемуры оларакъ ёллагъан эди: Велид, оларнен араларында эвельден олгъан бир хусуметтен толайы, къоркъугъа къапылгъан, ёлдан къайткъан, бунынъ усьтюне Аз. Пейгъамберге келип, оларнынъ динден чыкъып, зекят бермегенлерини билдирген. Бунынъ узерине, Аз. Пейгъамбер оларгъа опькеленген, дженклешювни биле къарарлаштыргъан, айны вакъытта Халид б. Велидни де, вазиетни тешкермеге ёллагъан эди. Халид, тешкерювлери сонъунда, Бени Мусталикънинъ эзан окъуп, намаз къылгъанларыны ве зекятларыны да теслим эткенлерини Аз. Пейгъамберге бильдирген эди. Аетнинъ назиль олув себеби, бу вакъиа олгъаны чешит риваетлерде айтыла).

7 Эм билинъ ки, араныъзда Аллаhнынъ эльчиси бар. Эгер о бир чокъ ишлерде сизге уйса эди, сыкъынтыгъа тюшер эдинъиз. Факъат Аллаh сизге иманны севдирген ве оны гонъюллеринъизге синъдирген. Куфюрни, фасыкълыкъны ве исьянны да сизге чиркин косьтерир. Иште, догъру ёлда олгъанлар булардыр.
8 Бу, Аллаhтан бир лютф ве ниметтир. Аллаh алимдир, хакимдир.
9 Эгер му'минлерден эки топ бир-бирилеринен къавгъа этселер, араларыны тюзельтинъ. Эгер бири о бирине бастырса, Аллаhнынъ эмрине дёнгенге каъадар, бастыргъан тарафнен дженклешинъ. Эгер дёнсе, артыкъ араларыны адалетнен тюзельтинъ ве (эр иште) адалетли арекет этинъ. Шубесиз ки, Аллаh адиль даврангъанларны север.
10 Му'минлер анджакъ къардаштырлар. Ойле исе, къардашларынъызнынъ арасыны тюзельтинъ ве Аллаhтан къоркъунъ ки, бельки мерхаметке наиль олурсынъыз.
11 Эй, му'минлер! Бир топлулыкъ башкъа бир топлулыкъны алайгъа алмасын. Бельки де олар, булардан даа яхшыдырлар. Къадынлар да къадынларны алайгъа алмасынлар. Бельки, олар булардан даа яхшыдырлар. Озь-озюнъизни айыпламанъ, бир-биринъизни яман лагъапларнен чагъырманъ. Имандан сонъ, фасыкълыкъ не яман бир исимдир! Ким де тёвбе этмесе, иште олар залымлардыр.

(Эркеклернинъ ве къадынларнынъ бир-бирилеринен алай этмемелери, бир-бирилерини айыпламамалары ве яман лагъап такъмамалары истенильмекте, буларны япмакънынъ ёлдан чыкъмакъ манасында олгъан фасыкълыкъ экени хатырлатыла).

12 Эй, иман эткенлер! Зан этювнинъ зиядесинден къачынынъ. Чюнки, заннынъ бир къысмы гунахтыр. Бир-биринъизнинъ къусурыны къыдырманъ. Биринъиз дигеринъизнинъ артындан эмиш-демиш япмасын. Бир кимсе, ольген къардашынынъ этини ашамакътан ошланырмы? Иште, бундан джирендинъиз. О алда, Аллаhтан къоркъунъ. Шубесиз, Аллаh тёвбени чокъ къабул этиджидир, чокъ мерхаметлидир.

(Зан этювден къачынувымыз, къусур араштырып, айыпларны къыдырмамамыз ве гъыйбет этмемемиз истенильген. Ошекленгенген кимседе, анъылгъан къусур олса биле, бунынъ анълатылувы джаиз олмагъаны Аз. Пейгъамбер тарафындан бильдирильген).

13 Эй, инсанлар! Догърусы, биз сизни бир эркекнен бир къадындан яраттыкъ. Ве бир-биринъизнен танышувынъыз ичюн, сизни къавмларгъа ве къабилелерге айырдыкъ. Муакъкъакъ ки, Аллаh янында энъ дегерлинъиз, Ондан энъ чокъ къоркъкъанынъыздыр. Шубесиз, Аллаh билиджидир, эр шейден хабердардыр.

(Аз. Адем ве Авадан чокълашкъан инсанлар, ер юзюнде чешит ренк ве тильде буюк-кучюк топлулыкълар тешкиль эткенлер. Кучюктен буюкке, къабиледен миллетлерге баргъангъа къадар фаркълылыкъ косьтерген бу эсас себепнинъ кутьлелер бир-бирини танып, анълашмакъ ве якъынлашмакъ олгъаны беян этиле. Яни сой-сопнен макътанмакъ ерине, бирлешип-бутюнлешмек догъру сайылгъан).

14 Бедевийлер «Инандыкъ» дедилер. Де ки: Сиз иман этмединъиз, амма «Боюн эгдик», денъ. Иман даа къальплеринъизге ерлешмеди. Эгер Аллаhкъа ве эльчисине итаат этсенъиз, Аллаh ишлеринъизден ич бир шейни эксильтмез. Чюнки, Аллаh чокъ багъышлайыджы, чокъ мерхаметлидир.

(Эсед огъулларындан бир топлулыкъ бир къытлыкъ сенесинде Мединеге келерек, иман эткенлерини сёйлегенлер. Ве Аз. Пейгъамберге: «Санъа юклеримиз ве аилелеримизнен кельдик. Сеннен фелян къабиле киби дженклешмедик», дегенлер, садакъа истегенлер. Ает оларнынъ бу вазиетини талиль этерек, оларнынъ къальптен тасдикъ этмегенлерини, садедже тильден теслимиетлерини ифаде этмекте).

15 Му'минлер анджакъ Аллаhкъа ве Ресулына иман эткен, ондан сонъ асла шубеге тюшмеген, Аллаh ёлунда малларынен ве джанларынен дженклешкенлердир. Иште, догърулар анджакъ олардыр.
16 Де ки: Сиз дининъизни Аллаhкъа огретмектесинъизми? Албуки, Аллаh коклерде олгъанларны да билир, ерде олгъанларны да. Аллаh эр шейни хакъкъы иле билиджидир.
17 Олар Ислямгъа кирьгенлери ичюн, сени миннет алтына сокъматалар. Де ки: Мусульманлыгъынъызны меним козюме тюртменъ. Эгер догъру кимселер исенъиз, билесинъиз ки, сизни имангъа ириштиргени ичюн, аслы Аллаh сизге лютфте булунгъандыр.
18 Шубесиз, Аллаh коклернинъ ве ернинъ гизлиликлерини билир. Аллаh япкъанларынъызны корюджидир.