Сура 57: эль-hАДИИД

Арапчада демир манасына кельген «hадиид» келимесинен исимленгени ве демирнинъ эмиетине ишарет эткени ичюн, бу адны алгъан суре Мединеде энген, 29 аеттир.

Бисмиляаhирраhмаанирраhиим (Рахман ве рахим олгъан Аллаhнынъ адынен).
1 Коклерде ве ерде олгъан эр шей Аллаhны тесбих этмектедир. О, азиздир, хакимдир.
2 Коклернинъ ве ернинъ мульки Онынъдыр. О, тирильтир, ольдюрир. О, эр шейге кучю етиджидир.
3 О, ильктир, сонъдыр, захирдир, батындыр. О, эр шейни билиджидир.

(Аллаh ильктир, эр шейден эвельдир, башлангъычы ёкътыр, варлыкъларны О яраткъандыр. Сонъдыр, варлыкъларнынъ ёкъ олувындан сонъ да, О бакъийдир. Захирдир, варлыгъы бир чокъ делильнен кунеш киби беллидир. Батындыр, затынынъ акъикъаты дуйгъулар ве акъылларнен идрак этилалмаз).

4 О, коклерни ве ерни алты куньде яраткъан, сонъра Аршнынъ узерине истива эткендир. Ерге кирьгенни ве ондан чыкъкъанны, коктен энгенни ве о ерге юксельгенни билир. Не ерде олсанъыз, О сизнен берабердир. Аллаh япкъанларынъызны корер.

(Аллаh, ягъмурлар ве олюлер киби, ерге киргенлерни, осюмликлер ве маденлер киби ерден чыкъкъанларны, рахмет, азап ве мелеклер киби, коктен энгенлерни, яхшы, яман тутым ве давранышларнен дуалар, бухарлар ве башкъа кокке юкселишлерни билир ве корер. Алты кунь – алты басамакъ я да девир киби кениш маналардадыр. Бизим куньлеримиз дегильдир. «Аршкъа истива» ичюн бакъ. hууд, 11/7).

5 Коклернинъ ве ернинъ мульки Онынъдыр. Бутюн ишлер анджакъ Онъа дёндюрилир.
6 Геджени куньдюзге къошар, куньдюзни де геджеге къошар. О, къальплерде олгъанны билир.

(Бойледже, куньдюз узалыр, гедже къыскъарыр, гедже узалыр, куньдюз къыскъарыр).

7 Аллаhкъа ве Ресулына иман этинъ. Сизни узеринде тасарруфкъа изин берген шейлеринден арджланъ. Сизден иман этип де, (Аллаh ризасы ичюн) арджлагъан кимселерге буюк мукяфат бар.

(Ает Тебукъ сеферинен багълы оларакъ энген. Бу сеферде буюк малиевий федакялрыкъларда булунгъан Аз. Османгъа ишарет этильген. Айрыджа, эвелькилерден кельген малнынъ, акъикъатта Аллаhнынъ олгъаны хатырлатыларакъ, Аллаhнынъ берген малыны ерли-ериндже къулланылмасы истенильген).

8 Пейгъамбер сизни Раббинъизге иман этмеге чагъыргъаны алда, ничюн Аллаhкъа инанмайсынъыз? Албуки, О, сизден кесен-кес сёз де алгъан эди. Эгер инаныр исенъиз.

(Аллаhнынъ алгъан кесен-кес сёзю, рухлар алеминде варлыкълардан алынгъан сёздир. «Сёз»ден яхшы къулланылгъанда инсанны имангъа кетирген акъыл козь огюнде тутулгъаны да сёйленген).

9 Сизни къаранлыкълардан айдынлыкъкъа чыкъармакъ ичюн, къулына ап-ачыкъ аетлер эндирген Одыр. Шубесиз, Аллаh сизге нисбетен чокъ шефкъатлы, чокъ мерхаметлидир.
10 Сизге не олмакъта ки, Аллаh ёлунда арджламайсынъыз? Албуки, коклернинъ ве ернинъ мирасы Аллаhнынъдыр. Эльбетте, аранъыздан, фетихтен эвель арджлагъан ве дженклешкенлер, даа сонъунда арджлап дженклешкенлернен бир дегильдир. Оларнынъ дереджеси, сонърадан нефакъа берген ве дженклешкенлерден даа юксектир. Бунынънен берабер, Аллаh эписине де, энъ гузель олгъаныны ваде эткен. Аллаh япкъанларынъыздан хабердардыр.

(Бунъа коре, Мекке фетхинден эвель арджлагъан ве дженклешкенлер, фетихтен сонъ дженклешкенлер ве арджлагъанлар даа фазилетлидирлер. Фаний малны, бакъий олгъан ахирет ичюн арджлавнынъ эмиети хатырлатылыр экен, Аз. Эбу Бекирге ишарет этильмекте. Чюнки, о иманынен, нефакъасынен ве джихадынен биринджилердендир).

11 Ким Аллаhкъа гузель бир одюнч береджек олса, Аллаh да онынъ къаршылыгъыны къат-къат берир ве айрыджа онынъ чокъ дегерли бир мукяфаты да бардыр.

(Аллаhкъа одюнч бермек демек, ялынъыз ярдым гъаесинен ве Аллаh ризасы ичюн маддий сыкъынты ичинде олгъанларгъа, файызсыз бордж бермек ве бу борджнынъ оделювинде къолайлыкъ косьтермектир).

12 Му'мин эркеклернен му'мин къадынларны, оглеринден ве сагъларындан (амеллерининъ) нурлары айдынлатып кеткенде корьген кунюнде, (оларгъа): Бугунь мужденъиз, земининден ирмакълар акъкъан ве ичлеринде эбедий къаладжагъынъыз дженнетлердир, денилир. Иште, буюк къуртулыш будыр.
13 Мунафыкъ эркеклернен, мунафыкъ къадынларнынъ му'минлерге: Бизни бекленъ, нурунъыздан бир парча ышыкъ алайыкъ, дейджек куньлеринде, оларгъа: Артынъызгъа къайтынъ да, бир ышыкъ къыдырынъ! денилир. Ниает, оларнынъ арасына, ичинде рахмет, тышында азап олгъан къапулы бир сур (дивар) чекилир.

(Мунафыкъларнынъ истеклерине, му'минлернинъ джевапларыны тасвир эткен бу аетке коре, му'минлернен мунафыкъларнынъ арасы кесен-кес оларакъ айырыладжакъ, чекильген сурнынъ (диварнынъ) бир тарафында дженнет, дигер тарафында джеэннем ер аладжакъ).

14 Мунафыкълар оларгъа: Биз сизнен берабер дегиль эдикми? дие сесленирлер. (Му'минлер де) дерлер ки: Эбет, амма, сиз озь башынъызны белягъа сокътынъыз; фырсат беклединъиз; шубеге тюштюнъиз ве къурунтылар сизни алдатты. О чокъ алдаткъан (шейтан) сизни Аллаh акъкъында биле алдатты. Ниает, Аллаhнынъ эмири келип чатты!

(Азапкъа чарптырылгъан мунафыкълар дюньяда, корюнюште мусульманлар киби арекет этерлер, амма къальптен инанмагъанлары ичюн, му'минлернинъ фелякетини козьлер, Ислям акъкъында шубе беслерлер, ихтирасларынынъ пешинден чапышырлар, шейтаннынъ чешит телкъин ве алдатувларына къапылырлар).

15 Бугунь артыкъ не сизден, не де инкяр эткенлерден бедель къабул этилир, бараджакъ еринъиз атештир. Сизге ярашкъаны одыр. Не яман бир дёнюш еридир!
16 Иман эткенлернинъ Аллаhны анъув ве Ондан энген Къур'ан себебинен, къальплерининъ титрейджек вакъыты даа кельмедими? Олар даа эвель озьлерине китап берильгенлер киби олмасынлар. Оларнынъ узеринден узун заман кечти де, къальплери къаттылашты. Олардан бир чокъу ёлдан чыкъкъан кимселердир.

(Му'минлернинъ къальплерининъ Аллаh ве Къур'ан зикринен урькюви керкеккенини хатырлаткъан ает еудий ве христианларнынъ вазиетине дикъкъат чекмекте. Бу джумледен олмакъ узьре, ает Меккеде сыкъынты ичинде яшагъан иджреттен сонъ да, бол рызыък ве ниметлерге къавушкъанлары ичюн, зайыфлашкъан (тенбеллешкен) бир къысым сахабийни тенбиелемек ичюн назиль олгъан).

17 Билинъ ки, Аллаh, олюминден сонъ ер юзюни джанландырмакъта. Бельки, тюшюнирсинъиз, дие акъикъатен сизге аетлерни беян эттик.
18 Садакъа берген эркеклерге ве садакъа берген къадынларгъа ве Аллаhкъа гузель бир одюнч бергенлерге, бергенлерининъ къаршылыгъы къат-къат оденир ве оларгъа дегерли бир мукяфат бардыр.
19 Аллаhкъа ве пейгъамберлерине иман эткенлер, (эбет) иште олар, Рабблери янында сёзю, озю догъру олгъанлар ве шаатлыкъ мертебесине иришкенлердир. Оларнынъ мукяфатлары ве нурлары бардыр. Инкяр этип де, аетлеримизни яланлагъанларгъа кельгенде, олар да джеэннемнинъ адамларыдыр.
20 Билинъ ки, дюнья аяты анджакъ бир оюн, эглендже, бир сюс, аранъызда бир макътанув ве даа чокъ мал ве эвлят саиби олмакъ истегинден ибаретдир. Тыпкъы бир ягъмур кибидир ки, осьтюрген зираатчыларнынъ ошуна кетер. Сонъра къурур да, сен онынъ сап-сары олгъаныны корерьсинъ; сонъра да чёр-чёп олур. Ахиретте исе, четин бир азап бар. Кене о ерде Аллаhнынъ магъфирети ве ризасы бар. Дюнья аяты алдатыджи бир кечинюв менбасындан башкъа бир шей дегиль.

(Дюнья ве ахирет аятынынъ бу тенъештирилюви, аетте, хусусен, дюньянынъ алдатыджи тарафлары изаат этильген, олардан къачынылувы тевсие олунгъан. Чюнки, дюнья ве дюньядакилернинъ бош ерге яратылмагъанлары чешит аетлерде изаатлангъандыр. Дюнья аяты яман дегиль. Яманы – Аллаhкъа ве пейгъамберге итаат этмемек; ахиретни ве инсанлыкъны унутып, ялынъыз дюньягъа ве дюньянынъ феналыкъларына къапылмакътыр).

21 Раббинъизден бир магъфиретке; Аллаhкъа ве пейгъамберлерине инангъанлар ичюн азырлангъан олуп, кенишлиги кокнен ернинъ кенишлиги къадар олгъан дженнетке чапышынъ. Иште, бу Аллаhнынъ лютфидир ки, оны истегенине берир. Аллаh буюк лютф саибидир.

(Бу ает Аллаhнынъ лютф ве ихсаны олмагъандже, кимсенинъ дженнетке киралмайджагъына делялет этмекте).

22 Ер юзюнде юзь берген ве сизинъ башынъызгъа кельген эр анги бир мусибет ёкъ ки, биз оны яратмадан эвель, бир китапта язылгъан олмасын. Шубесиз, бу Аллаhкъа коре къолайдыр.
23 (Аллаh буны) элинъизден чыкъкъангъа кедерленмеменъиз ве Аллаhнынъ сизге берген ниметлеринен къопаймаманъыз ичюн анълатмакъта. Чюнки, Аллаh озюни бегенип, гъурурлангъан кимселерни севмез.
24 Олар саранлыкъ этип, инсанларгъа да саранлыкъны эмир этерлер. Ким юзь чевирсе, шубесиз ки, Аллаh зенгиндир, хамдге ляйыкътыр.

(Бу ерде саранлыкъ эткен ве керекли ерлерге арджламакътан къачынгъанларгъа месулиетликлери хатырлатылмакъта).

25 Ант олсун, биз пейгъамберлеримизни ачыкъ делиллернен ёлладыкъ ве инсанларнынъ адалетни ерине кетирювлери ичюн, янларында китапны ве теразени эндирдик. Биз демирни де эндирдик ки, онда буюк бир къувет ве инсанлар ичюн файдалар бар. Бу, Аллаhнынъ динине ве пейгъамберлерине, гъайбгъа инанаракъ, ярдым эткенлерни бельгилемеси ичюндир. Шубесиз, Аллаh къуветлидир, даима усьтюндир.

(Аетте кечкен демир миджази оларакъ «маддий къувет» манасында да ёрумлангъан. Демир акъикъий манада ёрумлангъанда, аетте онынъ инсан аятындаки эмиетине дикъкъат чекильген).

26 Ант олсун ки, биз Нуhны ве Ибрахимни ёлладыкъ, пейгъамберликни де, китапны да, оларнынъ союна бердик. Олардан (инсанлардан) кимиси догъру ёлдадыр; араларындан бир чокъу да, ёлдан чыкъандыр.

(Къур'анда адлары зикр этильген дёрт буюк китап оларнынъ сойларындан олгъан пейгъамберлерге эндирильгени анълашыла).

27 Сонъра буларнынъ изинден пеш-пешине пейгъамберлеримизни ёлладыкъ. Мерьем огълу Исаны да, артларындан ёлладыкъ, онъа Инджильни бердик; онъа уйгъанларнынъ къальплерине шефкъат ве мерхамет берген эдик. Уйдургъан рухбанлыкъларына (монахлыкъларына) кельгенде, оны биз язмадыкъ, факъат озьлери Аллаhнынъ ризасыны къазанмакъ ичюн яптылар. Амма, бунъа да кереги киби уймадылар. Биз де олардан иман эткенлерге мукяфатларыны бердик. Араларындан чокъу да, ёлдан чыкъанлардыр.

(Рухбанлыкъ – христианларнынъ ортагъа чыкъаргъан бир анълайышы ве яшайыш тарзыдыр. Риваетлерге коре, Аз.Исадан сонъ му'минлер инкярджы зорбалар тарафындан ёкъ этильмеге чалышылгъан, киришильген учь дженкте му'минлер агъыр гъайыплар бергенлер, сагъ къалгъан иман эхли, озьлерининъ де олюми алында, динге давет этеджек кимсенинъ къалмайджагъы себебинен, дженклешмемек къарарына кельген, садедже ибадетнен мешгъуль олмагъа башлагъан эдилер. Иште, бойледже, фитнеден къачаракъ, динлеринде ихляс ве самимиет косьтерген бу инсанлар дюньянынъ бутюн зевкълеринден, зияде ашап-ичмектен ве эвленмектен вазгечкенлер, дагълар, магъаралар, оюкълар ве уджрелерде ибадетнен мешгъуль олгъанлар. Амма бир чокъу бунъа риает этмейип, Аз.Исанынъ динини инкяр эттилер; укюмдарларнынъ динине кирдилер; «учьлик» акъидесини ортагъа аттылар, Аз.Муhаммедни инкяр эттилер ве сапыкълыкъларгъа тюштилер).

28 Эй, иман эткенлер! Аллаhтан къоркъунъ ве Пейгъамберине инанынъ ки, О сизге рахметинден эки къат берсин ве сизге ышыгъында юреджегинъиз бир нур лютф этсин; сизни багъышласын. Аллаh чокъ багъышлайыджы, чокъ мерхаметлидир.

(Бу ерде эхл-и китапкъа хитап этилерек, эм Аз.Пейгъамберге, эм де дигер пейгъамберлерге иман этювлери себебинен, оларгъа эки нур бериледжеги ваде этильген).

29 Бойледже, китап эхл-и, Аллаhнынъ лютфинден ич бир шей эльде эталмайджакъларыны бильсинлер. Лютф тамамынен Аллаhнынъ элиндедир. Оны истегенине бахш этер. Аллаh буюк лютф саибидир.