Сура 58: эль-МУДЖААДЕЛЕ

Мединеде энген, 22 аеттир. Адыны ильк аетте кечкен «туджаадилю» келимисинден алгъан.

Бисмиляаhирраhмаанирраhиим (Рахман ве рахим олгъан Аллаhнынъ адынен).
1 Къоджасы акъкъында сеннен тартышкъан ве Аллаhкъа шикаетте булунгъан къадыннынъ сёзюни Аллаh эшиткендир. Аллаh сизинъ лакъырдынъызны эшитир. Чюнки, Аллаh эшитиджидир, билиджидир.

(Араплар арасында «зыхаар» денильген бир адет бар эди. Бойле ки, бир адам къадынына: «Сен манъа анамнынъ сырты кибисинъ», дегенинен, къадын о эркекке арам сайыла ве эбедиен къоджасы тарафындан терк этиле эди. Асхаптан Эвс бин Сабит де къадынына къызышып, бу сёзни сёйлеген эди. Къадыны Хавле Аз.Пейгъамберге барып, яш вакътында къоджасына хызметлер эткенини, балалары олгъаныны, шимди бу къартлыкъ вакътында къоджасынынъ о сёзни айтаракъ, оны перишан алгъа тюшюргенини анълатты ве Аз.Пейгъамберден текрар къоджасына къайтувы ичюн укюм истеди. Аз.Пейгъамбер де: «Сен онъа арамсынъ», деди. Къадын яш балаларыны къасевет эткенини айта, онъа бир укюм берювини Аллаh эльчисинден текрар-текрар истей эди. Ниает, Аллаh Ресулына вахий келеджеги беян олды ве бу аетлер энди. Бойледже, Аллаh о эски адетнинъ янълыш бир зан олгъаныны, бойле сёзлернен къадыннынъ, къоджасына ана олалмайджагъыны бильдирди. Анджакъ, бойле бир сёз айткъангъа да, бир джеза къойды. Олар акъкъында ашагъыдаки аетлерде беян этильген).

2 Аранъыздан зыхаар япкъанларнынъ къадынлары – оларнынъ аналары дегиль. Оларнынъ аналары озьлерини догъургъан къадынлардыр. Шубесиз, олар чиркин бир лаф ве ялан сёйлемектелер. Шубесиз, Аллаh афу этиджидир, багъышлайыджыдыр.
3 Къадынлардан зыхаар иле айырылмакъ истеп де, сонъра айткъанларындан къайткъанларнынъ къадынларынен алякъа япмадан эвель, бир хызметкярны урриетке къавуштырмалары керек. Сизге огютленгени будыр. Аллаh япкъанларынъыздан хабердардыр.
4 (Бунъа имкян) тапалмагъан кимсе, къадынынен алякъа япмадан эвель, бир-бири артындан эки ай ораза тутар. Бунъа да кучю етмеген алтмыш факъырны тоюрыр. Бу (енгиллик), Аллаhкъа ве Ресулына инанувынъыздан толайыдыр. Булар Аллаhнынъ укюмлеридир, кяфирлер ичюн элем бериджи бир азап бардыр.
5 Аллаhкъа ве Ресулына къаршы кельгенлер, озьлеринден эвелькилернинъ алчалтылгъаны киби, алчалтыладжакълар. Биз ап-ачыкъ аетлер эндиргендирмиз. Кяфирлер ичюн ашшалайыджы бир азап бардыр.
6 О куню Аллаh оларнынъ эписини тирильтеджек ве япкъанларыны озьлерине хабер береджек. Аллаh оларны бир-бир сайгъандыр. Олар исе, унуткъандырлар. Аллаh эр шейге шааттыр.
7 Коклерде ве ерде олгъанларны Аллаh бильгенини корьмейсинъми? Учь адамнынъ гизли къонушкъан еринде дёртюнджиси мытлакъа Одыр. Беш адамнынъ гизли къонушкъан еринде алтынджысы мытлакъа Одыр. Булардан аз я да чокъ олсунлар ве не ерде олсалар-олсунлар, мытлакъа, О, оларнен берабердир. Сонъра къыямет куню оларгъа япкъанларыны хабер береджек. Догърусы, Аллаh эр шейни билиджидир.
8 Гизли къонушувдан мен этильгенден сонъ, кене о ясакълангъанны япмагъа къалкъышаракъ, гунах, душманлыкъ ве Пейгъамберге къаршы кельмек хусусында гизлиден къонушкъанларны корьмединъми? Олар санъа кельген вакъытларында, сени Аллаh селямламагъан шекильде селямламакъталар. Озь ичлеринден де: Бу сёйлегенлеримиз себебинден, Аллаhнынъ бизге азап этюви керекмез эдими? дерлер. Джеэннем оларгъа етер, о ерге киреджеклер. Не фена дёнюш еридир о ер!

(Булар еудийлер ве мунафыкълар эдилер. Мусульманларнынъ янында ишаретлернен гизли-гизли къонуша, му'минлернинъ юреклерине шубе сокъмагъа чалыша, дженкте муджахидлернинъ магълюп олгъанлары, артта къалгъанларнынъ да ольдюрильгенлери иссини уяндырмагъа чалыша эдилер. Аз.Пейгъамбер оларны бу ахлякъсызлардан мен эткен эди. Еудийлернинъ бир башкъа ахлякъсызлыгъы да, Аз.Пейгъамбернен расткелишкенлеринде: «Санъа олюм олсун», манасындаки «Эс-сааму алейх» шеклинде селям берювлери эди. Аз.Пейгъамбер оларнынъ бу сайгъысыз къаба ифаделерине «сизге олсун» манасында «Алейкум» шеклинде къаршылыкъ берир, назик ве муляйим тавурыны денъиштермез эди).

9 Эй, иман эткенлер! Аранъызда гизли лаф этеджек вакътынъызда гунахны, душманлыкъны ве пейгъамберге къаршы кельмекни фысылдаманъ. Яхшылыкъ ве такъваны къонушынъ. Узуруна топланаджакъ Аллаhтан къоркъунъ.

(Хитап этильгенлер му'минлерми, ёкъса, корюниште инангъан киби корюнген мунафыкълармы, булар акъкъында чешит фикрлер бар, эр эки топлулыкъкъа даир ола биледжек мана да берильген).

10 Гизли къонушувлар шейтандандыр. Бу, иман эткенлерни кедерлендирмек ичюндир. Албуки, шейтан, Аллаhнынъ изни олмагъандже, му'минлерге ич бир зарар бералмаз. Му'минлер Аллаhкъа таянып ишансынлар.

(Бу ает иле фысылтынынъ ве топлулыкъта гизли къонушувнынъ шейтаннынъ ишлеринден олгъаны хатырлатыларакъ, бу ишнинъ быракъылмасы истенельмекте).

11 Эй, иман эткенлер! Сизге: «Меджлислерде ер ачынъ», денильгенинен, ер ачынъ ки, Аллаh да сизге кенишлик берсин. Сизге «къалкъынъ», денильгенинен де, къалкъынъ ки, Аллаh сизден инангъанларны ве озьлерине илим берильгенлерни дереджелернен юксельтсин. Аллаh япкъанларынъыздан хабердардыр.

(Эдеб-и муашерет къаиделеринден бирини огреткен бу аетке коре, межлисте ер ачмакъ, кельгенлерге ер беререк къалкъмакъ – чешит маддий ве маневий файдалар теминлемекте. Зира, иман ве илимнен тамамлангъан ахлякъ къаиделерини яшагъанлар дюнья ве ахиретте юксек дереджелерге ириширлер).

12 Эй, иман эткенлер! Пейгъамбернен гизли бир шей къонушаджакъ вакътынъызда, бу къонушманъыздан эвель, бир садакъа беринъиз. Бу сиз ичюн даа хайырлы ве даа темиздир. Эгер бир шей тапалмасанъыз, билинъ ки, Аллаh багъышлайыджыдыр, мерхаметлидир.

(Бу эмир Аз.Пейгъамберге сайгъы косьтерилюви, факъырларгъа ярдым этилюви, суаль соравда да илери кетильмемеси, ихляслы инсанларнен мунафыкъларнынъ, ахиретни севгенлернен дюньягъа мейль бергенлернинъ мейдангъа чыкъарувы киби икметлерни ифаде этмекте. Айрыджа, бу ает Аз.Пейгъамбернен керекли-керексиз корюшип, къонушмакъ истеген ве оны раатсыз эткенлернинъ зияретини де бир тертипке къойгъан).

13 Гизли бир шей къонушувынъыздан эвель, садакъалар берювден чекиндинъизми? Буны япмагъанынъызгъа ве Аллаh да сизни афу эткенине коре, артыкъ намазны къылынъ, зекятны беринъ, Аллаhкъа ве Ресулына итаат этинъ. Аллаh япкъанларынъыздан хабердардыр.

(Бу ает эвельки аетнинъ укмини несх этерек, садакъа межбуриетини енгильеткен, берильмеген вакъытта эсапкъа чекильмейджеклерини бильдирген).

14 Аллаh озьлерине гъадап эткен бир топлулыкъны дост туткъанларны корьмединъми? Олар не сиздендирлер, не де олардан. Билерек ялан ерге емин этмектелер.

(Корюлип билинюви истенильген топлулыкъ мунафыкълардыр, булар Аллаhнынъ гъадабына огърагъан еудийлерни озьлерине дост тутмагъа чалышкъан эдилер, мунафыкълар му'мин олгъанларыны сёйлеген ве емин эткен яланджылардыр).

15 Аллаh оларгъа четин бир азап азырлагъандыр. Акъикъатен, оларнынъ япкъан шейлери чокъ фенадыр!
16 Олар еминлерини къалкъан этип, Аллаh ёлундан чевирдилер. Бу себептен, оларгъа ашшалайыджы бир азап бардыр.
17 Оларнынъ маллары да, огъуллары да, Аллаhкъа нисбетен озьлерине бир файда бермез. Олар джеэннем эхлидирлер, о ерде эбедий къаладжакълар.
18 О куню Аллаh оларнынъ эписини гъайрыдан тирильтеджек, олар да, дюньяда сизге емин эткенлери киби, Онъа емин этеджеклер. Озьлерини бир шей (акъикъат) узеринде олгъан санарлар. Яхшы билинъ ки, олар акъикъатен яланджылардыр.

(Мунафыкълар Аллаhнынъ узурунда мусульман олгъанларына емин этювлери де озьлерине бир файда бермез).

19 Шейтан оларны тесири алтына алды да, оларгъа Аллаhны анъмакъны унуттырды. Иште, олар шейтаннынъ тарафдарларыдыр. Яхшы билинъ ки, шейтаннынъ тарафдарлары эп зарардадырлар.
20 Аллаhкъа ве Пейгъамберине душман олгъанлар, иште олар энъ ашшаларнынъ арасындадырлар.
21 Аллаh: Эльбетте, мен ве эльчилерим гъалип келеджекмиз, дие язгъандыр. Шубесиз, Аллаh кучлюдир, гъалиптир.
22 Аллаhкъа ве ахирет кунюне инангъан бир топлумнынъ -бабалары, огъуллары, къардашлары, я да акърабалары да олса- Аллаhкъа ве Ресулына душман олгъанларнен достлыкъ эткенини коралмазсынъ. Иште, оларнынъ къальбине Аллаh иман язгъан ве къатындан бир рух иле оларны дестеклеген. Оларны ичлеринден ирмакълар акъкъан дженнетлерге къояджакъ, о ерде эбедий къаладжакълар. Аллаh олардан разы олгъан, олар да Аллаhтан хошнут олгъанлар. Иште, олар, Аллаh тарафында олгъанлардыр. Яхшы билинъ ки, къуртулышкъа иришеджеклер де, садедже Аллаh тарафында олгъанлардыр.