Сура 72: эль-ДЖИНН

Меккеде назиль олгъан, 28 аеттир. Джинлернинъ Къур'ан динълеп, хидаетке кельгенлери анълатылгъаны себебинден, суре бу исмни алгъан.
Аз. Пейгъамбер эмджеси Эбу Талип ве къадыны Аз. Хатиджени гъайып эткенден сонъ, Таифке кеткен, о ерде чиркин давранышларгъа расткельген эди. Бу сыраларда Къурейш мушриклери де, мусульманларгъа нисбетен душманлыкъларыны яхшыджа арттыргъан эдилер. Иште, Таифтен къайткъанда назиль оларакъ, Ресул-ы Экремге теселли берген бу суре, ялынъыз инсанларнынъ дегиль, джинлернинъ де, Къур'ангъа табий олгъанларыны бильдирмекте, Ислямнынъ музаффериетини мужделемекте эди.

Бисмиляаhирраhмаанирраhиим (Рахман ве рахим олгъан Аллаhнынъ адынен).
1-2 (Ресулым!) Де ки: Джинлерден бир топлулыкънынъ (мен окъгъан Къур'анны) динълеп де, бойле сёйлегенлери манъа вахий олунгъандыр: Акъикъатен, биз догъру ёлгъа къавуштыргъан алельхусус гузель бир Къур'ан динъледик де, онъа иман эттик. (Артыкъ) кимсени Раббимизге асла ортакъ къошмайджакъмыз.

(Аз. Пейгъамбернинъ Таифтен къайткъанда Батн-ы Нахли денильген ерде къылдыргъан саба намазы вакътында тильге алынгъан джинлер Къур'анны эшиткен, динълеген эдилер. Тефсирлер бу сырада Аз. Пейгъамбернинъ оларны корьмегенини, вазиетнинъ сонъунда бу аетлернен онъа беян этильгенини анълатмакъта).

3 Акъикъат шу ки, Раббимизнинъ шаны чокъ юджедир. О, не эш, не де бала эдингендир.
4 Догърусы, бизим фикрсизлеримиз (Иблис я да ёлдан азгъан джинлер), Аллаh акъкъында адден зияде яланлар уйдурмакъта экен.
5 Албуки, биз, истер инсанлар, истер джинлер, Аллаh акъкъында асла ялан сёйлемезлер, беллеген эдик.
6 Шу да акъикъат ки, инсанлардан базы кимлесер, джинлерден базы кимселерге сыгъыныр эдилер де, оларнынъ адден ашувларыны арттыра эдилер.
7 Олар да, сиз беллегенинъиз киби, Аллаh ич кимсени текрар тирильтмейджек беллеген эдилер.
8 Догърусы, биз (джинлер), кокни ёкъладыкъ, факъат оны серт бекчилернен, алев деметлеринен толдурылгъан алда таптыкъ.
9 Албуки, (даа эвель) биз онынъ базы къысымларында (хабер) динълемек ичюн отураджакъ ерлер (тапып) отура эдик; факъат шимди ким динълемек истесе, озюни козеткен бир алев демети тапмакъта.
10 Бильмеймиз, ер юзюндекилерине яманлыкъ мурат этильдими, ёкъса, Рабблери оларгъа бир хайыр тиледими?
11 Акъикъатен, биз -кимимиз салих кишилер, кимимиз исе, булардан ашагъыда олмакъ узьре- тюрлю-тюрлю ёллар туткъан эдик.
12 (Артыкъ) шу акъикъатны шубесиз анъладыкъ ки, биз ер юзюнде булунсакъ да, Аллаhны аджиз быракъалмайджакъмыз, башкъа ерге къачмакънен де, элинден къуртулалмайджакъмыз.
13 Догърусы, биз о хидаетни (Къур'анны) эшиткенимизнен, онъа иман эттик. Ким Раббине иман этсе, артыкъ не бир (эджрининъ) эксильтилювинден, не де акъсызлыкъ этилювинден къоркъар.
14 Арамызда, (Аллаhкъа) теслимиет косьтергенлер де бар, хакъ ёлдан сапкъанлар да бар. Теслимиет косьтерген кимселер, догъру ёлны къыдыргъанлардыр.
15 Хакъ ёлдан сапкъанларгъа кельгенде, олар джеэннемге одун олгъанлардыр.

(Джинлернинъ бу сёзлерини Ресулына хабер бергенден сонъ, Аллаh Тааля бойле буюрыр:)

16-17 Эгер догъру ёлда юрьселер эди, бу хусуста озьлерини сынамамыз ичюн, оларгъа бол сув берир эдик. Ким Раббининъ зикринден юзь чевирсе, (Раббинъ) оны кет-кете арткъан четин бир азапкъа огъратыр.
18 Месджитлер шубесиз Аллаhнынъдыр. О алда, Аллаhнен бирликте башкъа кимсеге ялварманъ (ве къуллыкъ этменъ).

(Аеттеки «месджитлер» келимеси шу шекиллерде тефсир этильген: 1). Намаз къылмакъ ичюн къурулгъан ерлер; 2). Намаз ве ибадет ялынъыз джамилерге ве белли ерлерге аит олмагъанындан, бутюн ер юзю; 3). Бутюн месджитлернинъ къыбласы олгъанындан, «Месджид-и Харам»; 4). Седждеде ерге токъунгъан азалар.
Бу аетте христианларнынъ кильселерине ве еудийлернинъ хавраларына кирген вакъытларында, япкъанлары киби, Аллаhкъа ортакъ тутулмамасы хатырлатылмакъта).

19 Аллаhнынъ къулы, Онъа ялвармагъа (намазгъа) къалкъкъанынен, аман-аман, онынъ этрафында кийиз киби, бир-бирилерине киришеджек эдилер.

(Ресул-ы Экрем намазгъа къалкъкъанынен, джинлер Къур'анны динълемек истегинен бир-бирине япышкъан вазиетте, онынъ этрафында топлана эдилер. Бу ает ичюн путперест инсанларнынъ ве джинлернинъ Аз. Пейгъамбернинъ динини ёкъ этюв гъаесинен бир-бирилерине сарылышкъанлары тефсири де япылгъан).

20 (Ресулым!) Де ки: Мен анджакъ Раббиме ялварырым ве онъа кимсени ортакъ къошмам.
21 Де ки: Догърусы, мен (озь башыма) сизге не зарар бермек, не де файда теминлемек кучюне саибим.
22 Де ки: Акъикъатен, (манъа бир яманлыкъ тилесе) Аллаhкъа нисбетен мени кимсе имае эталмаз, Ондан башкъа сыгъынаджакъ кимсе де тапалмам.
23 (Меним япкъаным) анджакъ Аллаh къатында олгъанны, Онынъ ёллагъанларыны теблигъдир. Артыкъ ким Аллаh ве Ресулына къаршы кельсе, билсин ки, онъа (озю кибилернен бирликте) ичинде эбедий къаладжакълары джеэннем атеши бардыр.
24 Сонъунда, техдид этилип тургъанларны (азапны, къыяметни) корьген вакъытларында, ким ярдымджы олувы нокътаи назарындан, даа кучьсиз ве сайыгъа коре даа аз экен, биледжеклер.
25 Де ки: Техдид этилип кельдигинъиз (азап), якъындырмы, ёкъса, Раббим онынъ ичюн узун бир вакъыт къоярмы, мен бильмем.
26 О, бутюн корюльмегенлерни билир. Сырларындан кимсени хабердар этмез;
27 Анджакъ, (бильдирмекни) истеген Пейгъамбер бундан истиснадыр. Чюнки, О, бунынъ огюнден ве артындан козетиджилер ёллар,
28 Ки, бойледже, оларнынъ (пейгъамберлернинъ), Рабблери ёллагъанларыны хакъкъы иле теблигъ эткенлерини бильсин. (Аллаh) оларнынъ нездинде олуп кечкенлерни чевре-этрафны саргъан ве эр шейни бир-бир сайгъандыр (къайд эткендир).